नेपालगञ्ज उपमहानगरपालिका– १९, वसुदेवपुरका घनश्याम बारी गाउँबाट तीन वटा भेडा लिएर गुरुवागाउँ मेला पुगेका छन् । बाँकेको जानकी गाउँपालिका– ५, बेलहरीमा प्रत्येक वर्ष लाग्ने मेलामा ३० वर्षदेखि नियमित भेडा जुधाउन आउने गरेका घनश्याम यस वर्ष आफ्नो भेडाले लडाइँ जित्नेमा आशावादी देखिन्छन् ।
‘लडाइँ जितेपछि सयको पाँच सयका दरले तुरुन्तै मूल्य बढिहाल्छ,’ गुरुवागाउँ मेलामा भेडासहित भेटिएका घनश्यामले भने– ‘सानोले आफूभन्दा ठूलालाई हान्न लाग्यो भने १० हजार रुपैयाँ छ भने त्यसको मूल्य २५–३० हजार भइहाल्छ ।’
डुडुवा गाउँपालिका– ४ बाट भेडा जुधाउन आएका दौलतप्रसाद यादव भने भेडा लडाउने खेल सोखका लागि हुने गरेको बताउँछन् । ‘भेडा लडाउने हाम्रो सोख हो, पाल्ने, लडाउने, हारेपछि बगरेलाई दिने,’ यादवले भने– ‘लाडकु भेडा पाल्न धेरै मेहनत र खर्च लाग्ने भएकाले सबैले गर्न सक्दैनन्, मेलामा लडाउनका लागि मात्रै पाल्ने हो ।’
उनका अनुसार दुई वर्षभन्दा बढी समयसम्म पालेर लडाकु बनाइएका भेडालाई गुरुवागाउँ मेलामा लडाउन ल्याउने गरिएको छ । एउटा लडाकु भेडाको मूल्य कम्तिमा २० हजार रूपैयाँ पर्दछ । भेडा जुधाउने खेल यहाँका गाउँलेको सोख बनिसकेको छ । मेला सकिएपछि भेडाको जितसँगै भेडा पाल्ने किसानको नाम र गाउँको चर्चा चल्ने भएकाले ऋण गरेर भए पनि भेडालाई दानापानी खुवाएर मेलामा उतार्ने गरिएको जानकी गाउँपालिका– ५ का वडाध्यक्ष एवं गुरुवागाउँ मेलाका संरक्षक रमेशकुमार वर्माको भनाइ छ ।
मेलामा भेडापालक किसानले स्वतःस्फूर्त रूपमा भेडा ल्याएर जुधाउने गरेको वर्मा बताउँछन् । केही सौखिन किसानले मेलामा जुधाउनैका लागि भेडा पाल्ने गरे पनि व्यावसायिक रूपमा भेडा पाल्ने किसान भने नरहेको उनले बताए ।
क्रमशः घट्दो भेडा जुधाउनेको सङ्ख्या
गुरुवागाउँ मेलामा भेडा जुधाउने किसानको सङ्ख्या घट्दै गएको छ । ‘२०–२२ पुग्ला भनेको, त्यो पनि भएन; यो वर्ष धेरै रमाइलो हुन सकेन,’ छिमेकी गाउँ गनापुरबाट भेडो लिएर गुरुवागाउँ पुगेका परशु धोबीले भने– ‘भेडा पाल्न सबैले छाडिसके, हामी त यही मेलाका लागि भनेर मात्रै मेहनत गर्दछौं ।’
गुरुवागाउँ मेलामा प्रत्येक वर्ष हुने भेडा जुधाइ खेल हेर्न सर्वसाधारण टाढा–टाढाबाट आउने गर्दछन् । गुरुवागाउँ मेलाको मुख्य विशेषता नै भेडा जुधाउने खेल हो । तर, यो वर्ष कम सहभागिताले भेडा जुधाइ हेर्न आएका सर्वसाधारण समेत खिन्न हुनपुगे । धेरै वर्षदेखि गुरुवागाउँ मेला हेर्दै आएका खजुरा गाउँपालिका– ३ निवासी सुमन सापकोटाले यो वर्ष भेडा जुधाइ हेर्न नपाएकामा पछुतो लागेको बताए । ‘म साँझपख पुगें, भेडा जुधाइ दिउँसै भएछ, मैले हेर्नै पाइनँ’– सापकोटाले भने ।
नेपालगञ्ज उपमहानगरपालिका– १९, वसुदेवपुरबाट भेडा जुधाइमा भाग लिन पुगेका शालिकराम प्रत्येक वर्ष आउने गरेको बताउँछन् । यो वर्ष थोरै सहभागी भएकाले धेरैले हेर्न नपाएको उनले बताए । अन्य वर्षको तुलनामा यस पटक गुरुवागाउँको मेलामा भेडा जुधाउन थोरै मात्रै आएको मेला व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष रामवचन कुर्मीले बताए । मेला सुरु भएदेखि नै भेडा जुधाउने खेल हुँदै आएको उनले उल्लेख गरे ।
गुरुवागाउँका ९२ वर्षीय भगौतीप्रसाद अहिर आफ्ना बाबु–बाजेका पालादेखि नै यो मेला र भेडा जुधाउने खेल हुँदै आएको बताउँछन् । ‘पहिला मेलामा अरु मनोरञ्ज गर्ने केही हुँदैनथ्यो त्यसैले भेडा जुधाउने खेल धेरै रमाइलो हुन्थ्यो,’ अहिरले भने– ‘तर अहिले भेडा लडाउने खेलमा रमाउने मान्छे कम हुँदै गएका छन् ।’
