५१ हजार राशिको पुरस्कार प्राप्त गर्दा कस्तो अनुभव गरिहनुभएको छ ?

पुरस्कार प्राप्त गर्नु खुसीको विषय हो । मैथिलीमा पहिलो पुरस्कार पाएको छु, योभन्दा पहिले ‘चित्रगुप्त सेवा समिति’ ले सम्मान गरेको थियो, पुरस्कार चाहिँ अहिले पाएको छु । २०५८ मा ‘पारिजात सिर्जनशील पुरस्कार’ पाएको थिएँ । जहाँसम्म मेरो कुरा छ, म लेखनमा विश्वास गर्ने मान्छे हुँ । मेरो लेखन जसरी चलिरहेको छ, त्यसरी नै चलिरहन्छ ।

लेखकहरू त पुरस्कार पाएपछि धमाधम पुस्तक प्रकाशित गर्न थाल्छन्, तपाईंको चाहिँ के योजना छ नि ?

पुरस्कारकै कारण पुस्तक प्रकाशित गर्ने भन्ने कुरा होइन । केही  पुस्तकको तयारीमा लागिरहेको छु, अस्तव्यस्त जीवनको क्रममा कहिले निस्कने हो, थाहा छैन  । पाश्चात्य दर्शनशास्त्र मैथिलीमा लेखिरहेको छु, मैथिलीमै कथासङ्ग्रह तथा कविता सङ्ग्रह प्रकाशित गर्ने विचारमा छु । जनकपुरको इतिहास नेपालीमा लेखेको छु, त्यसलाई पनि प्रकाशित गर्ने योजना छ ।

समालोचनाका सन्दर्भमा तपाईंलाई ‘समालोचक’ भन्दा बढी ‘आलोचक’ भन्न थालिएको छ, यसको कारण के होला ?

मैले जे खोजेको छु, त्यो आइरहेको छैन त्यसैकारण म आलोचक बनेको हुँ । मेरो आलोचनाका कारणले पनि केही महत्वपूर्ण रचनाहरू आउँछन् भन्ने मलाई लागेको छ । भजनमण्डली बनेर तथा स्तुतिगान गरेर हाम्रो उद्देश्य पूरा हुन सक्तैन । आज मान्छेहरूले प्रेमचन्द्र, गोर्कीलगायतकाहरूको सम्झना गर्नुको कारण उनीहरूले कसैको स्तुतिगान गरेकाले होइन, समाज परिवर्तनको संवाहक बनेको कारणले हो । लेखकहरूले जोखिम मोल्नैपर्ने हुन्छ । मैथिली साहित्यमा विचारहीनता बढ्दै गएको छ ।

कसरी विश्वस्तरीय बन्छ त मैथिली साहित्य ?

विश्वस्तरको साहित्य लेखनका लागि पनि वैचारिकस्तरमा काम गर्नुपर्छ । मैले पहिले नै भनिसकेको छु, स्तुतिगानले विश्वस्तरको साहित्य निर्माण हुँदैन । यथास्थितिवादलाई भत्काउनैपर्छ । के भएर हो, अधिकांश रचना एउटा खास घेराबाट माथि उठ्न नसकेको पाइरहेको छु ।

डा. धीरेन्द्रको नजिक कहिल्यै रहनुभएन र पनि तपाईं आफूलाई उहाँको शिष्य भन्नुहुन्छ, कारण के हो ?

उहाँबाट क्लास लिनु मात्र उहाँको शिष्य हुनु होइन, उहाँको व्यवहार र लेखनप्रतिको बुझाइले पनि शिष्य होइन्छ । उहाँ वामपन्थी लेखक हुनुहुन्थ्यो, म पनि हुँ । हाम्रो वैचारिक आधार मिल्छ । म उहाँकै परम्पराको अनुयायी हुँ, वैचारिक रूपले नजिक छु ।

माओवादीको केन्द्रीयस्तरमै काम गर्नुभएका तपाईंको यतिबेला खासै राजनीतिक सक्रियता देखिँदैन, राजनीति छाडिदिनुभएको हो ?

छाडेको छैन, केही समयका लागि विश्राम लिएको हुँ । यो विश्रामसँगै  चिन्तन पनि गर्दैछु । राजनीतिबाट  होस् अथवा  साहित्य–लेखनबाट, उत्पीडित वर्ग तथा समुदायको परिवर्तनका लागि काम गर्नु  मेरो उद्देश्य रहिआएको छ । जनता, समाज र राष्ट्रलार्इ शोषणबाट कसरी मुक्ति दिलाउने भन्नेमै मेरो मूल चिन्ता र चिन्तन छ । तत्कालका लागि अध्ययन–चिन्तनमा लागे पनि शोषित वर्गका लागि काम गर्न म सक्रिय भएर राजनीतिमै लाग्नेछु ।